Nikolaj Gogol, de merkwaardigste prozadichter die Rusland heeft voortgebracht, stierf in Moskou op 4 maart 1852. Een treurig einde na een leven vol tegenslag, frustraties en tenslotte hypochondrie en verstandsverbijstering. Zowel een kortstondige ambtelijke loopbaan als de periode als assistcnt-hoogleraar wereldgeschiedenis aan de universiteit van Petersburg werden gedomineerd door onzekerheid en fiasco.
Ook Nabokov is een tegendraadse figuur geweest in de literatuurhistorie. Het wekt geen verbazing dat juist hij een confrontatie zocht met Gogol, de schepper van Dode zielen, De revisor, De neus, De mantel. Nabokovs bock is verre van een orthodoxe biografie geworden. Het is een juweel van onorthodoxe confrontatie. De geringe omvang van het bock is niet het gevolg van een tekort aan kennis en inzicht. De gemiddelde lengte van de honderden, voor het meerendeel stereotiepe boeken die er sinds Gogol’s dood aan hem werden gewijd, bedraagt ongetwijfeld het dubbele van het aantal pagina’s dat Nabokov met inbegrip van chronologie en citaten nodig had.
Wie nog niet eerder over Gogol las, vindt in Nabokov een subjectieve maar superieure gids.