Weinig mensen hebben de geschiedenis van België en Nederland zo beïnvloed als de Spaanse koning Filips II. Vanuit de vesting El Escorial hield de vorst de teugels strak in handen van het grootste rijk van de zestiende eeuw. Hij voerde oorlog tegen het Ottomaanse Rijk, Engeland en de Nederlanden. Filips' religieus fanatisme, zijn centralisatiepolitiek en zijn harde optreden tegen de Nederlandse Opstand leidden uiteindelijk tot de scheiding van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, en de grenzen die we vandaag kennen.
 
In Filips II en de strijd om Europa schetst een groep van eminente historici en kunsthistorici een rijkgeschakeerd beeld van Filips II en zijn tijd, ondersteund door prachtige schilderijen, kaarten en prenten. Je leest hoe Filips zorgvuldig zijn reputatie probeerde op te bouwen bij zijn onderdanen, maar uiteindelijk te boek kwam te staan als een incestueuze kindermoordenaar en kolonialistische tiran. Dat hij met geslepen diplomatie en bulderende kanonnen het katholieke geloof verdedigde tegen de Ottomanen. En dat innovatie in militaire tactieken, bouwwerken en materialen het Spaanse Rijk groot hield in de woelige zestiende eeuw, ondanks een vrijwel lege schatkist.