De strijd van 431 tot 404 v.Chr. tussen Athene en Sparta met hun wederzijdse bondgenoten is beschreven door Thucydides (De Peloponnesische oorlog) en Xenofon (Griekse oorlogen). De fundamentele oorzaak van de oorlog lag in de angst en achterdocht waarmee Sparta de groeiende macht van Athene bezag. Nevenoorzaken waren: de algemene verbittering over Athenes dwingelandij in de Deltisch-Attische zeebond en de afgunst, vooral van Korinthe, op de Atheense expansie naar de West-Griekse wereld. De oorlog, die steeds meer trekken kreeg van een ideologische strijd tussen oligarchie en democratie, een strijd die zich voortzette tot in afzonderlijke steden en families, eindigde in de capitulatie van Athene in april 404. De zeebond werd ontbonden en de hegemonie van Sparta moest worden erkend.Thucydides heeft deze oorlog te boek gesteld. Hij begon te schrijven zodra de oorlog uitbrak, in de verwachting dat het een grote oorlog zou zijn, gedenkwaardiger dan alle vorige. Die verwachting was gebaseerd op het feit dat beide volkeren die toen ten strijde trokken op het hoogtepunt waren van hun militaire macht en dat de overige Hellenen partij zouden moeten kiezen.Zonder Thucydides zou deze oorlog nooit in zijn volle betekenis, niet alleen voor Hellas, maar ook voor een groot deel van de mensheid, zijn begrepen.