De gouden roos bestaat uit aantekeningen over schrijven en schrijvers en de persoonlijke ervaringen van de auteur. In wezen bevat het boek de wordingsgeschiedenis van Paustovskijs reeds eerder in Privé-domein verschenen zes delen herinneringen. Paustovskij zei er in 1953 het volgende over: 'Het heet De gouden roos omdat de gebeurtenis die ten grondslag ligt aan de titel bepalend is voor een van de hoofdthema's van het hele werk. Al tijdens mijn jeugd had ik het verhaal gehoord over een oude vuilnisman in Parijs die dagelijks de juwelierswerkplaatsen aanveegde en goudslijpsel uit het stof en vuil zeefde tot hij voldoende had voor een gouden roos. Elke vorm van arbeid laat afval achter, ook het werk van een schrijver. Gewoonlijk wordt slechts een deel van het door de auteur verzamelde materiaal verwerkt, het goudstof van de werkplaats.